1320نجي ايلده كي رضا خاني اؤز اربابلاري سورگون ائتديلر و محمدرضا پهلوي ني آتاسينين يئرينه قويدولار.آذربايجان خالقي اؤزگورلوگون دويغوسوايله بير آزجا تانيش اولدولار.
آنجاق سيد جعفر پيشه وري كيم ايدي؟
جعفر پيشه وري بير آذربايجانلي اولاراق،هرزامان بو تورپاغا اوره ك يانديريبدير.(1919_1920)نجي ايلده گيلان دئوريمينده توتولدو و 20 ايل ياشاميندان دوستاق دا و سورگون ده گئچيتدي.1320 نجي ايلده دوستاق دان چيخدي وتئهراندا (آژير) قزئتين يولا سالدي كي تئهراندا ان چوخ ساتيشي اولان قزئت لردن بيرايدي.پيشه وري 14 نجي پارلمان سئچكي سينده ايشتراك ائتدي و پارلمانا يول تاپدي.آنجاق پارلمانين آداي لاري(نماينده لري) اعتبار نامه سين قبول ائتمه دن اونو پارلمانا قويماديلا.
1324نجي ايلده مير جعفر آذربايجان دموكرات حزبين تشكيل وئردي و 21 آذرده اؤز يولداشلاري ايله كي دوقتور جاويد،شبستري جينابلاري و هابئله فريدون ابراهيمي ني آد آپارماق اولار آذربايجان دا بير خود موختار دولت قوردو. بو قيسسا زامان دا پيشه وري و اونون يارديمچيلاري بير سيرا ايشلر گؤردولر كي پهلوي لر 20 ايلين بويوندا هئچ بيرين گؤرمه ميشديلر.
تبريزين بيليم يوردو قورولدو،تورك ديلينده مدرسه لر يئنيدن آچيلدي و كيتابلارين هاميسي تورك ديلينده يازيلديلار. ايلك دفعه اولاراق قادين لارا ايجازه وئريلدي رفراندوم دا ايشتراك ائدسينلر،دمير يول لاري چكيلدي،فئودال لاردان گوج آليندي و ميللتين اؤزونه قايتاريلدي و....
پيشه وري هئچ زامان آذربايجاني ايران اؤلكه سيندن آيري بيلمه دي و هر زامان بو توپراغي ايران سينيرلارينين ايچينده ساندي.1325 نجي ايلين گولن آيينين 8 نجي گونونده تئهران-تبريز آراسيندا آنلاشما باغلاندي كي آذربايجاني ايران سينير لارينين ايچينده اولماسين بللي ائدير.
آذربايجان ميللتي اهانت لردن قورتولموشدو و ياخشي گون لر گئچيرديرديلر. آنجاق بو گون لر بير ايل دن چوخ چكمدي. پهلوي رژيمي آمريكا ارتشينين يارديمي ايله تام گوج لرينن آذربايجانا يوگوردولر. زنگان و مييانادان گئچندن سونرا تبريز سقوط ائله دي و 75000 آذربايجانلي اؤز قانلارينا بويانديلار چوخلاري سورگون اولوندولار و بير سيرا آذربايجان گنجلري دوستاق لارا گؤندريلدي كي (صفرخان) بير نمونه سي اولاراق؛30 ايل دن چوخ پهلوي لرين دوستاق لاريندا قالدي. بو سوي قيريم دان 5 گون سونرا رژيم بوتون توركو كيتابلاري يانديردي.
آذربايجان دموكراتي باسقين يئدي و پهلوي لر يئنيدن آذربايجانا صاحب اولدولار. آنجاق سيد جعفر پيشه وري بير قهرمان كيمي آذربايجان خالقينين يادداشلاريندا قالدي.