قلعه اسماعيل آقا (اسماعيل آقا قلعه سي)   

موقعيت :بخش نازلو چاي بالاتر از دانشگاه سراسري (بالاتر از كارخانه ماسه)

اين قلعه به قلعه اسماعيل آقا معروف است و قدمتش به دورة صفويه بر‌مي‌گردد از آثار باقيمانده از قلعه معلوم است كه قلعه بزرگ و با استحكامي بوده، در حال حاضر قسمتي از ديوارهاي قلعه و چند قسمت از بخش داخلي قلعه باقي مانده است. اين قلعه در بالاي يك كوه نسبتاً بلند قرار گرفته است.

قلعه بردوك        

موقعيت : جاده سرو 6 كيلومتري غرب روستاي بردوك

اين قلعه كه قدمتش به دورة صفويه بر مي‌گردد، به گفتة اهالي متعلق به ميرخان بوده است. قلعه در بالاي كوه قرار گرفته است و ميراث فرهنگي براي سهولت راه سنگ‌چيني‌ كرده است ولي به علت بي‌توجهي از بين رفته‌اند. در بالاي كوه دو اتاق در كنار هم ديده مي‌شوند كه با سنگ‌هاي بزرگ ساخته شده‌اند و ديوارهاي آن و ورودي آن نسبتاً سالم است. قسمتي نيز از برج و ديوارهاي قلعه در طرف ديگر به چشم مي‌خورد. همچنين ورودي قلعه نيز سالم است. با توجه به اينكه پيكرة اصلي بنا هنوز سالم است در آينده نزديك اگر مرمت كلي شود يكي از مهمترين مناطق گردشگري خواهد شد

قلعه دم‌دم

موقعيت :بخش نازلو چاي پايين‌تر از قلعه اسماعيل آقا

ساختمان شهرداري

موقعيت :ميدان ايالت ( انقلاب)

اين بنايي قديمي كه قدمتش به دوره قاجاريه بر مي‌گردد، داراي نمايي زيبا مي‌باشد كه به عنوان ساختمان شهرداري شهرت دارد

مدرسه قديمي هدايت

موقعيت :خيابان امام كوچه امير نظمي

دانشكده شهرسازي اقدام به مرمت توأم مدرسه هدايت و مسجد مناره كرده است بيشتر كارهاي مرمت تمام شده است و فقط قسمت كوچكي از آن باقي‌مانده است قدمت اين مدرسه به دوره قاجار بر‌ميگردد كه از جمله مدارس قديمي است كه در اروميه به يادگار مانده است.

حمام قراچه (حمام قائم)

موقعيت :بازار مركزي

اين حمام قديمي كه قدمتش به دوره قاجاريه مي‌رسد، يكي از حمام‌هاي قديمي مي‌باشد كه در حال حاضر نيز داير است اين حمام به نام حمام قائم شهرت دارد.

بازار قديمي اروميه

موقعيت :مركز شهر مابين خيابان امام و اقبال

اين بازار كه در مركز اروميه قرار گرفته است قدمتش به دوره‌هاي افشاريه ـ صفويه و قاجاريه برمي‌گردد. اين بازار از مجموعه چهارسو تشكيل شده است كه به راسته‌هاي متعدد تقسيم مي‌شوند. از مشخصه‌هاي اين بازار خنك بودن آن در فصل تابستان مي‌باشد.

 آرامگاه سرادين ابن‌موسي‌كاظم

موقعيت :روستاي ديزج تكيه و بخش باراندوز

اين آرامگاه در روستاي ديزج تكيه قرار گرفته است و ميراث فرهنگي مشغول مرمت كلي اين آرامگاه مي‌باشد. در ماههاي محرم و… مراسم سوگواري و عزاداري در اين آرامگاه انجام مي‌گيرد.

امامزاده محمد و ابراهيم

موقعيت :روستاي امامزاده (12 كيلومتري اروميه به طرف قريه امامزاده)

اين زيارتگاه كه يكي از مهمترين زيارتگاههاي شهر اروميه به حساب مي‌آيد. مدفن دو برادر از امام‌زادگان بنامهاي محمد و ابراهيم است كه به قولي چهار پشت آنان به حضرت زين‌العابدين ميرسد. اين امامزاده زيارتگاه اهالي بوده است در ايام سوگواري انبوه جمعيت مشتاقانه عازم زيارت اين امامزاده مي‌شوند.  

يخچال دوقوز پله (9 پله)

موقعيت :خيابان همافر (محله دوقوز پله)

اين يخچال كه در محله‌اي به همين نام قرار گرقته است. كه قدمتش به دوره قاجاريه بر مي‌گردد. در حال حاضر ميراث فرهنگي آ.غ مشغول مرمت كلي اين بناي تاريخي مي‌باشد كه حدود 80 درصد از عمليات آن رو به اتمام است.

مسجد جامع اروميه

موقعيت :ضلع جنوبي بازار ـ جوار خيابان اقبال

اين اثر تاريخي به جا مانده باشكوه، فراوان در مجاور بازار شهر اروميه قرار دارد متعلق به سده هفتم هـ . ق است. محراب اين مسجد از نظر گچبري يكي از زيباترين آثار هنر معماري دوران مغول مي‌باشد. (بطول 82/7 و عرض 48/5 متر) موقعيت اين مسجد در بازار طوري قرار دارد كه از 3 طرف به معابر عمومي متصل مي‌شود. اين بنا قبلاً آتشكده بوده است و پس از رواج دين اسلام در ايران به مسجد تبديل شده است.

مسجد سردار

موقعيت :خيابان امام ( امتداد راسته غلام خان)

مسجد سردار يكي از قديمي‌ترين مساجد شهرستان اروميه مي‌باشد كه داراي آجركاري و ستونهاي قديمي مي‌باشد و قدمتش به دوره قاجاريه برمي‌گردد. بناي اين مسجد را عظيم السلطنه مشهور به سردار شهيد ساخته است كه در سال 1331 هـ . ق توسط وي ساعت بزرگي به آن نصب كردند و به همين دليل به مسجد (ساعتلو) نيز شهرت دارد.

كليساي ننه مريم    

موقعيت :ضلع‌غربي خيابان خيام جنوبي

كليساي مريم ننه اروميه كه قدمتش به اوايل قرن اول مسيح برمي‌گردد، در داخل شهر اروميه و يكي از كليساهاي قديمي آشوريان مي‌باشد كه بيشتر مورد توجه اقليت‌هاي مذهبي است.

كليساي سير

موقعيت :5 كيلومتري جنوب اروميه

اين كليسا كه در روستاي سير قرار گرفته است، حدود 10 خانوار ارمني زندگي مي‌كنند. كليسا به دو بخش تقسيم مي‌شود. داراي حياط است. ارامنه روزهاي جمعه اقدام به مراسم مذهبي و … مي‌كنند. و همچنين نذر قربانيهاي خود را از اطراف و شهرستان به اين كليسا مي‌آورند.

ساختمان قديمي (ساختمان ستاد لشكر)

موقعيت :اروميه ميدان ايالت (انقلاب)

اين ساختمان  كه قدمتش به دوره قاجاريه برمي‌گردد يكي از ساختمانهاي قديمي زيبا محسوب مي‌شود كه به عنوان ساختمان شهرباني و ستاد لشكر شناخته شده است