زمينشناسي شهرستاناروميه :
مطالعات زمين شناسي اين منطقه را ميتوان در دو بخش اصلي تقسيم و مطالعه نمود:
1ـ زمين شناسي تا دوره چهارم:
دراينمنطقه
تشكيلات ليتولژيكي وجود دارد چنانچه برآمدگيهاي شرق اروميه
عموماً از سنگهاي آذرين و بخصوص از آندزيت و بازالت قليائي مركب
ميباشد، بيشتر فرورفتگيهاي شمال شرقي اروميه از سنگهاي گرانيت مخلوط
با گنيس تشكيل يافته و نظر به اينكه اين سنگها از فلدساپت تشكيل
شدهاند از لحاظ پتاسيم و
طبيعتاً كشاورزي نيز اهميت دارند، نظيرماسه،ماسه ريز، رس و
همچنين تركيبات «اولترابازيك» از قبيل شيست به مقدار متنابهي در شرق و
شمال شرق اروميه يافت ميشود، بطور كلي مواد رسوبي و ته نشستي اطراف
اروميه خواص مواد شيميايي تركيبات قليايي و نمكي تشكيلات قرمز و
كوههاي نمك واقع در حوضه رودخانههاي مربوطه را منعكس مينمايد.
2ـ زمين شناسي دوران چهارم:
از مشخصات اين دوره يا دوره هولوسن ايجاد تشكيلات آبرفتي يا
تشكيلات رسوبي رودخانه است كه مواد سازنده آنها اكثراً از ذرات ريز
خاك و در حدود اندازه ذرات رس بوده كه نتيجتاً خاكهاي رسي جلگههاي
شرق منطقه اروميه را بوجود آوردهاند زمينهاي باتلاقي و شور اطراف
درياچه اروميه و كليه اراضي رودخانهاي منطقهاي كه هم اكنون نيز بر
وسعت اين تشكيلات افزوده ميشود جزء اين گروه ميباشد. بخشي از جلگة
اروميه زماني زير آب درياچه بوده و حتي در اوايل پليوسن از دوران
چهارم وسعت درياچه به دو برابر مساحت فعلي ميرسيده و سطح آب آن تا
حدود 30 متر مرتفع تر از ارتفاع فعلي بوده است. به علت تأثير آب شور
دريا طي دوران كنوني زمينشناسي بخش وسيعي از اراضي شور و باتلاقي
اطراف درياچه بوجود آمده كه به تدريج از وسعت درياچه كم ميشود و به
سطح زمينهاي مزبور اضافه ميگردد.
تشكيلات
زمينشناسي ناحيه از اواخر دوران اول شروع و تا عهد حاضر ادامه
مييابد رسوبات دوران اول از تشكيلات پرمين با وجود سنگهاي دگرگوني و
دولوميتها و ماسه سنگها مشخص ميشود دوران دوم از تشكيلات دورههاي
ژوراسيك و كرتاسه كه شامل رسوبات كنگلومراو
شيستهاي سياه رنگ و دولوميتهاي آهكي ميباشد تشكيل يافته است، از
نظر تغذيه دشت رسوبات دوره پرمين آبدار بوده و دشت را تغذيه مينمايد و
كنگلومرا و شيستهاي سياهرنگ ژوراسيك هيچ نقشي نداشته ليكن
دولوميتهاي آهكي با شكاف و درز فراوان (تكتونيزه) در تغذيه آب
زيرزميني و تغذيه دشت اروميه مؤثر ميباشد. دوران سوم از رسوبات آهكي
ائوسن كه گسترش زياد داشته و درز و شكاف فراوان دارند تشكيل يافته
است. اين رسوبات دردرههاي باراندوز و نازلو منبع تغذيه آبهاي
زيرزميني ميباشند و تشكيلات اليگوميوسن متشكل از تناوب ماسه سنگ و
كنگلومرا و مارن است و هيچ نقشي در تغذيه منابع آب زيرزميني
ندارند.آهكهاي مارني ميوسن كه غيرقابل نفوذ بوده و گسترش وسيع دارند
مربوط به اواخر دوره سوم ميباشند. رسوبات دوران چهارم شامل تراسها و
تراورتنها ميباشند تراسهاي اين ناحيه بر دو نوع ميباشند
تراسهاي درياچهاي غيرقابل نفوذ بوده و در ارتفاع 100 متري بالاي سطح
درياچه مشاهده ميگردند، همچنين تراسهاي رودخانه با ضخامتهاي 40 متر
سطوحي كه كم آب است، تراسهاي با ضخامت 60 متر كه نسبتاً آبدار بوده و
تراسهاي بيشتر از 60 متر ضخامت كه خيلي آبدار ميباشد.
ـ لرزه خيزي :
شهرستان اروميه بر حسب تقسيمبندي
استان بر حسب پيش بيني احتمالي وقوع زلزله (بر اساس آخرين
نظريات علمي) در نواحي تخريبي كم و نواحي تخريبي متوسط قرار گرفته
است. در سال 671 هجريقمري زلزلهاي در آذربايجان شرقي و غربي روي داد و نيز
در سال 1300 هجري قمري وقوع زلزله در قسمت اعظم آذربايجان و در
ارديبهشت ماه سال 1309 شمسي زلزله شهر اروميه را تكان داد.
خاك شناسي شهرستان اروميه :
1ـ خاكهاي منطقه اروميه:
خلاصه نتايج مطالعات منطقهاي كه منطبق با آخرين بررسيهاي زمين شناسي و حفاري بوده به شرح ذيل ميباشد.
1ـ مطالعات ژئوفيزيكي نشان دهنده آنست كه در تمام دشت اثري از
لايههاي آهكي ائوسن و كرتاسه وجود ندارد و قاعدتاً اين تشكيلات
بايستي در عمق نسبتاًزيادي قرار گرفته باشند.
(در چندين نقطه در دهانه دشت نازلوچاي اين تشكيلات در اعماقي در حدود 150 الي 200 متر تشخيص داده شدهاند).
2ـ سنگ كف دشت اروميه از لايههاي مارني غيرقابل نفوذ ميوسن تشكيل شده است.
در سمت شرقي دره بزرگ شمالي ـ جنوبي تشكيلات اليگوميوسن در زير دشت بصورت برآمدگي ظاهر گرديده است.
بطوريكه از شمال به جنوب شامل درههاي دشت شيطان آباد ـ دره نازلو چاي ناحيه ساريجالو ـ آتشفشاني
گلمانخانه ـ دره نهرچاي و دشت اسلاملو ميباشد.
3ـ وجود يك طبقه شني سطحي در اغلب دشت قوشچي مشاهده ميشود
ضخامت آبرفتها قابل ملاحظه بوده و در حدود 100 تا 150 متر برآورد شده
است. در ساير نقاط دشت قوشچي ضخامت آبرفتها كم و به علت پائين بودن
سطح آب فقط ضخامت كمي از اين آبرفتها آبدار ميباشند.
4ـ دشت اروميه از آبرفتهاي رودخانههاي نازلوچاي, روضه چاي,
باراندوز چاي و شهرچاي تشكيل يافته كه روي لايههاي مارني و ماسه
سنگي اليگوميوسن قرار گرفتهاند.
در اين دشت وجود سفره هاي تحت فشار آرتزين مسلم ميباشد كه اين سفره آب مربوط به تشكيلات اليگوميوسن ميباشد.
دشت اروميه كه از شهر اروميه شروع شده و بدو قسمت شمالي و
جنوبي تقسيم ميشود و در قسمت شمالي ضخامت آبرفتها 100 تا 150 متر و
در قسمت جنوبي نيز ضخامت آبرفت در همان ميزان ميباشند.
از طرفي مخروط افكنههاي
قديمي رودخانههاي نازلوچاي، باراندوزچاي و نهرچاي پس از عبور
از آخرين برآمدگي تشكيلات اليگوميوسن، محمولات خود را به صورت مخروط
افكنههاي
متعددي رسوب دادهاند كه، مخروط افكنههاي انگنه رودخانه
نازلوچاي وحوضه اروميه از آن جملهاند. اراضي كشاورزي آذربايجانغربي
بيشتر تحت تأثير عوامل خاكشناسي سنگ مادري، مواد اوليه، عوارض
پستي و بلندي و آب و هوا توليد شده است، اين خاكها از نظر استعداد
توليدات كشاورزي به 5 گروه تقسيم شدهاند.
جدول آمار خاكهاي استان آذربايجان غربي بر حسب محدوديت و استعداد توليد محصولات كشاورزي
رديف
|
مشخصات خاكها
|
مساحت در هزار هكتار
|
درصد نسبت به كل اراضي
|
1
|
داراي مشكلات زيادي از نظر امور زراعي نيستند
|
454
|
6/13
|
2
|
زهكشي طبيعي آنها زياد مناسب نيست
|
385
|
5/11
|
3
|
ناهمواريهاي سطح خاك زياد و يا ضخامت آن كم ميباشد
|
2108
|
59
|
4
|
زهكشي طبيعي داشته اما با كمبود آب كشاورزي مواجه ميباشند
|
287
|
6/8
|
5
|
شوره زارها، باتلاقهاي شور، مارنهاي گچي و نمكي
|
245
|
3/7
|
اين اراضي از نظر استعداد و شايستگي جهت توليدات كشاورزي
متفاوتند و تغييرات آنها نيز به علت عواملي بوده كه بر حسب شدت و ضعف
آنها، ارزش زراعتي خاك مربوطه را معين ميكنند.
اراضي ناحيه اروميه داراي13سري خاك مشخص ميباشد كه از لحاظ قابليت آبياري 6درجه خاك تشخيص داده شده است.
1ـ خاكهاي درجه 1: استعداد باروري محصولات زراعتي مختلف با عملكرد رضايت بخش ميباشد كه شيب آنها ملايم و يا مسطح است و انجام
عمليات كشاورزي به سهولت امكان پذير ميباشد خطر فرسايش زيادي
وجود ندارد و عمق خاك زياد و داراي املاح محلول زيان آور نميباشد.
2ـ خاكهاي درجه 2 : جهت آبياري مناسب بوده و از لحاظ قدرت توليد محصول و كشت نباتات زراعتي محدود و كمتر از اراضي درجه
1 ميباشد . انجام عمليات آبياري به آساني انجام نگرفته و عوارض شوري و قليايي آنها كم است.
|